کد مطلب:29137 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

راه حل تشخيص حقيقت چيست؟

حضرت اميرالمؤمنين علي(ع) در روايتي مي فرمايد {Hرأس الحكمة لزوم الحق H}؛ {Mملازم حقيقت بودن اصل و اساس حكمت است M}. و باز مي فرمايد: دلايل واقعي را فراگيريد و خود را با برهان و منطق مجهز و مسلح سازيد و از شبهه و مغالطه كاري بپرهيزيد. امام علي(ع) در اين سخنان به نحوه اتّخاذ روش علمي براي رسيدن به حقايق اشاره مي نمايد و آن عبارت است از روش استدلال و برهان. و عالي ترين شرح براي اين سخن امام فرمايش حضرت موسي ابن جعفر(ع) است كه ضمن وصيتي به هشام مي فرمايد: اي هشام اگر در دست تو گردويي است ولي مردم گمان برند كه آن دُرّ گران بهايي است هرگز ترا سود و فايده اي نخواهد بخشيد چون تو خود مي داني كه آن چه در دست تو است گردويي ناچيز بيش نيست و نيز اگر در دستت مرواريدي گرانقدر باشد اما مردم بگويند كه آن، گردو و چيز كم ارزشي است به تو زيان و ضرري نخواهد رسيد زيرا تو يقين داري كه آن لؤلؤ ارزنده اي مي باشد، {V(ر.ك: تحف العقول چاپ اسلاميه، ص 406)V}. و شايد اين بيان از نظر معني و مفهوم سخني است كه به امام علي(ع) منسوب است: {Hلا تنظر الي من قال و انظر الي ما قيل H}؛ {Mتوجه تو فقط به سخنگو نباشد بلكه خود سخن را ارزيابي كن و مورد توجه قرار بده M}، {V(ر.ك: علي و فلسفه الهي، مرحوم علامه طباطبائي، ص 31)V}. امام در نهج البلاغه خطبه 89 مي فرمايد: (قبل از اين كه روز محاسبه فرا برسد شما حسابگر خود باشيد.) كه چه كرديد آيا فروختيد يا خريديد و آيا در اين خريد و فروش زيان ديديد يا نفع برديد؟ ايشان مي فرمايد (قبل از اين كه شما را وزن كنند خودتان را وزن كنيد). در سوره اعراف آيه 7 خداي بزرگ مي فرمايد: {A{/Bوَ اَلْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ اَلْحَقُ {w1-4w}{I7:8I}/}A}؛ {Mدر قيامت شما را با حق وزن مي كنندM}. و لذا اگر جانتان و عملتان از حق بهره مند بود مي شود سنگين و اگر از حق بهره نداشت مي شود سبك. آنها كه ميزان سنگيني دارند اهل نجاتند و آنها كه ميزانشان سبك است اهل عذابند. از اين رو خود را آماده سازيد ببينيد كارتان به وال حق است يا نه؟ براي حق است يا نه؟ از حق شروع شده است يا نه؟ امام در خطبه 83 نهج البلاغه مي فرمايد: فرق من و معاويه اين است كه ياد مرگ نمي گذارد كه من باطل بگويم و فراموشي آخرت نمي گذارد كه او حق بگويد - او چون آخرت را فراموش كرده حق نمي گويد و من چون به ياد مرگ هستم ياد مرگ نمي گذارد كه من به بازيچه سرگرم شوم، {V(ر.ك: حكمت نظري و عملي در نهج البلاغه، آيت الله جوادي آملي، صص 109 - 144)V}. نتيجه اينكه تبعيت از حق و حق مداري در باب انديشه و نظر مجهز گشتن به سلاح منطق و مزيّن شدن به جامه يقين و دوري از مغالطه كاري و خيال بافي و پرهيز از تبعيت از اشخاص بجاي تبعيت از قول حق و درست است. و در باب عمل محاسبه نفس بندگي، خداترسي و ياد مرگ و قيامت مي باشد. و مسلماً وقتي حق براي انسان آشكار شد اهل حق، ملازمان و ياران حق و حقيقت اند. و به فرموده حضرت اميرالمؤمنين(ع) {Hاعرف الحق تعرف اهله H}؛ {Mحق را كه شناختي اهل حق براي تو آشكار مي شوندM}، {V(منتخب ميزان الحكمة، ص 147)V}.